Obowiązkiem dyrektora instytucji kultury jest ustalenie planu finansowego instytucji a także przedłożenie go organizatorowi. W tej kwestii dyrektora obowiązują nie tylko przepisy ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, ale również ustawy o finansach publicznych. Potwierdza to wyrok NSA, który zapadł w listopadzie ubiegłego roku.
Naczelny Sąd Administracyjny badał orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, który w 2018 r. odrzucił skargę dyrektora jednego z ośrodków kultury w woj. warmińsko-mazurskim. Dyrektor został odwołany przez organizatora z powodu naruszenia przepisów prawa w związku z zajmowanym stanowiskiem i odstąpienia od realizacji umowy w sprawie warunków organizacyjno-finansowych działalności instytucji kultury oraz programu działania instytucji. Według organizatora dyrektor nie wykonał ustawowego obowiązku, odmawiając wprost sporządzenia planu finansowego dostosowanego do wysokości dotacji organizatora.
Plan finansowy ośrodka na rok 2018 dostosowany do wysokości dotacji organizatora dyrektor przekazał organizatorowi dopiero w lutym 2018 r. Okazało się też, że przedłożony plan wskazywał zerowe kwoty kosztów zakupu energii elektrycznej, gazu, opału, zużycia wody i odprowadzania ścieków oraz usług komunalnych (nieczystości stałych), podczas gdy ośrodek posiadał zawarte na rok 2018 umowy na zakup energii elektrycznej i zakup gazu. Zdaniem organizatora taka konstrukcja planu finansowego stanowiła rażące naruszenie przez dyrektora ustawy o finansach publicznych.
Jak uzasadnił organizator przepisy ustawy nakładają obowiązek ujęcia w planie finansowym kosztów usług na dostawę mediów, tj. m.in. energii elektrycznej, czy gazu a zaplanowane koszty muszą zakładać wartości realne. Nie mogą w związku z tym zakładać wydatków na poziomie zero. Organizator zaznaczył, że ośrodek zobowiązany jest, jak każdy inny odbiorca usług komunalnych, do ponoszenia kosztów zużycia wody, odprowadzania ścieków i wywozu nieczystości. Organizator zwrócił też uwagę, że przepisy ustawy o działalności kulturalnej nakładają na dyrektora obowiązek prowadzenia w ramach posiadanych środków efektywnej gospodarki, tj. planowania kosztów tak, aby zaspokajały w pierwszej kolejności podstawowe potrzeby instytucji. Dostawa podstawowych mediów takich jak energia elektryczna czy gaz są wydatkami niezbędnymi dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania kierowanej instytucji. Dla porównania organizator podał, że plan finansowy GOK ośrodka na rok 2017 przewidywał koszty zakupu tych usług w kwotach: zakup energii elektrycznej – 17.850 zł; zakup gazu – 28.680 zł; zakup opału – 24.000 zł; koszty zużycia wody i odprowadzania ścieków – 2.500 zł; wywóz nieczystości stałych – 3.255 zł.
WSA w Olsztynie podzielił opinię organizatora. Dyrektor jednak zaskarżył wyrok do NSA, który podtrzymał stanowisko sądu pierwszej instancji. Jak stwierdził NSA sąd wojewódzki trafnie uznał, że dyrektor zaniechał ustalenia planu finansowego ośrodka kultury z zachowaniem dotacji organizatora w wymaganym terminie, z naruszeniem powołanych przepisów ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, jak i ustawy o finansach publicznych, które nie pozwalają na kwestionowanie przyznanej dotacji i jednoznacznie określają sposób postępowania instytucji kultury. Nie budziło wątpliwości sądu, że wójt gminy miał prawo żądać przedłożenia mu sporządzonego planu finansowego ośrodka, skoro to gmina jest organizatorem instytucji kultury i finansuje działalność ośrodka.
Sąd zwrócił też uwagę, że zgodnie z umową w sprawie warunków organizacyjno-finansowych i programu działania instytucji dyrektor zobowiązał się do podejmowania starań w celu pozyskiwania środków finansowych na działalność statutową z innego źródła niż dotacja podmiotowa i dotacje celowe pochodzące od organizatora oraz przedkładania organizatorowi planów działalności oraz planów finansowych na dany rok.
Przedłożenie planu finansowego (de facto projektu – red.) musi to się ponadto odbyć w wymaganym terminie, określonym w art. 248 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, a więc do 22 grudnia. NSA uznał również, że zaplanowanie wydatków związanych z utrzymaniem budynków ośrodka na zerowym poziomie również stanowiło naruszenie prawa.