Nie wiadomo, czy i na jakim poziomie będzie finansowany Program Bardzo Młoda Kultura w przyszłym roku. Minister Piotr Gliński ma podjąć decyzję w tej sprawie „w późniejszym terminie”.
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotr Gliński odpowiedział na interpelację posłów Rafała Grupińskiego i Jarosława Urbaniaka. Interpelacja złożona w marcu tego roku była reakcją na obcięcie tegorocznego budżetu programu o połowę z 4 do 2 mln zł.
Minister broni swojej decyzji. Według Piotra Glińskiego Bardzo Młoda Kultura ma charakter ograniczonego w czasie projektu, co sprawia, że należy go traktować jako ogólnopolski pilotaż, nie zaś jak narzędzie systemowe, mające uruchomić na stałe kanały wymiany wiedzy, informacji i w konsekwencji wspólne działania w obrębie edukacji kulturalnej.
– Taka konstrukcja pozwala na dokonanie namysłu odnośnie do skali angażowanych w projekt środków (12 mln zł). W I roku funkcjonowania programu nacisk finansowy kładziony był na działalność szkoleniowo-warsztatową, badawczą i informacyjną, pozwalając wydać na nią nawet 70% dofinansowania, zaś w roku 2017 i 2018 – najwyżej 40%. Oznacza to, że znaczna część wiedzy wynikającej z programu została już uzyskana i może zostać poddana zewnętrznej ewaluacji. W ocenie MKiDN pozwala to na zmniejszenie finansowania działań w 2017 roku z pieniędzy publicznych i przeznaczenie ich na inne ważne zadania – czytamy w wystąpieniu Ministra.
Jednocześnie Minister Piotr Gliński unika deklaracji co do poziomu dalszego finansowania programu. Jaj pisze w odpowiedzi na interpelację „decyzja o zakresie finansowania programu Bardzo Młoda Kultura w 2018 roku zostanie podjęta w późniejszym terminie”.
Pełna treść interpelacji ws. finansowania Bardzo Młodej Kultury oraz odpowiedzi Ministra poniżej.
Interpelacja nr 10796 do ministra kultury i dziedzictwa narodowego
w sprawie programu “Bardzo Młoda Kultura”
Zgłaszający: Rafał Grupiński, Jarosław Urbaniak
Data wpływu: 03-03-2017
Szanowny Panie Ministrze,
aktywność twórców, ludzi kultury i organizacji kulturalnych jest niezwykle ważna dla rozwoju kultury i tożsamości narodowej. Oddolne inicjatywy kulturalne w całej Polsce pokazują pasję i kreatywność Polaków, a dobrze wykwalifikowani nauczyciele i animatorzy pomagają wyzwolić ten potencjał. Programem, który do tej pory wspierał ten proces była Bardzo Młoda Kultura. Program ten przybrał dzisiejszy kształt dzięki pracy kolejnych ministrów. Jest odzwierciedleniem potrzeb zgłaszanych przez środowiska Obywateli Kultury i inne środowiska związane z kulturą – dzięki wielomiesięcznej pracy Komitetu Społecznego ds. Pakty na Rzecz Kultury oraz realizacji pilotażu udało się stworzyć przedsięwzięcie prawdziwie oddolne i niezwykle cenne Tylko w 2016 roku 170 lokalnych organizacji dostało granty w ramach Programu, odbyło się prawie 300 szkoleń i 300 spotkań sieciujących.
Niezrozumiała jest decyzja Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego związana z nagłym obcięciem o połowę finansowania Programu na rok 2017. Decyzja ta godzi nie tylko w operatorów i społeczności lokalne, które są odbiorcami działań w ramach Programu, ale także podważa podstawowe zasady współpracy na linii administracja publiczna – organizacje pozarządowe.
Szczególnie niezrozumiały jest fakt, że zgodnie z pismem z dnia 20 stycznia 2017 przesłanym do Narodowego Centrum Kultury przeznaczył Pan 4 mln złotych na program BMK w 2017 roku, a dziesięć dni później (pismo z dnia 30 stycznia 2017 z MKiDN do NCK) zmienił Pan tę decyzję i obciął fundusz o połowę.
W związku z podjętą przez Pana Ministra decyzją, proszę o odpowiedź na pytania:
- Czym podyktowana jest decyzja o objęciu środków na działania Programu Bardzo Młoda Kultura? Co takiego stało się w Ministerstwie między 20 a 30 stycznia bieżącego roku, że zmieniła się decyzja przeznaczenia środków dla Narodowego Centrum Kultury?
- Czy Program Bardzo Młoda Kultura będzie finansowany w roku 2018?
- Jakie działania zostaną podjęte przez Ministerstwo, aby zminimalizować negatywne skutki decyzji na operatorów i beneficjentów Programu?
- Jakie jest stanowisko Ministerstwa w sprawie przestrzegania zasad współpracy administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi opisanymi w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, które złamane zostały Pańską decyzją, m.in. zasada partnerstwa oraz subsydiarności?
- Czy i kiedy powoła Pan do życia zapowiadane wcześniej ciało dialogu z organizacjami pozarządowymi w miejsce zawieszonych przez Pana Ministra Rady Organizacji Pozarządowych przy Ministrze MKiDN oraz Komitet Społeczny ds. Paktu dla Kultury?
- Jaka jest podstawa prawna wymagania od operatorów regionalnych Programu podpisania aneksu do umów zawartych z NCK?
- Jakie są plany Ministerstwa dotyczące wzmocnienia współpracy z organizacjami pozarządowymi a rozwojem edukacji kulturalnej?
Odpowiedź na interpelację nr 10796
w sprawie programu “Bardzo Młoda Kultura”
Odpowiadający: minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński
Warszawa, 26-04-2017
Szanowny Panie Marszałku,
odpowiadając na interpelację nr 10796 Panów Posłów Rafała Grupińskiego i Jarosława Urbaniaka z dnia 9 marca 2017 roku w sprawie programu Bardzo Młoda Kultura, uprzejmie proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień.
Ad 1
Bardzo Młoda Kultura, jak każdy program, ma charakter ograniczonego w czasie projektu, co sprawia, że należy go traktować jako ogólnopolski pilotaż, nie zaś jak narzędzie systemowe, mające uruchomić na stałe kanały wymiany wiedzy, informacji i w konsekwencji wspólne działania w obrębie edukacji kulturalnej. Taka konstrukcja pozwala na dokonanie namysłu odnośnie do skali angażowanych w projekt środków (12 mln zł). W I roku funkcjonowania programu nacisk finansowy kładziony był na działalność szkoleniowo-warsztatową, badawczą i informacyjną, pozwalając wydać na nią nawet 70% dofinansowania, zaś w roku 2017 i 2018 – najwyżej 40%. Oznacza to, że znaczna część wiedzy wynikającej z programu została już uzyskana i może zostać poddana zewnętrznej ewaluacji. W ocenie MKiDN pozwala to na zmniejszenie finansowania działań w 2017 roku z pieniędzy publicznych i przeznaczenie ich na inne ważne zadania.
Ad 2
Decyzja o zakresie finansowania programu Bardzo Młoda Kultura w 2018 roku zostanie podjęta w późniejszym terminie.
Ad 3
Za realizację programu odpowiada – jako instytucja zarządzająca – Narodowe Centrum Kultury. W dniu 6 marca 2017 roku Kierownictwo NCK zorganizowało spotkanie z przedstawicielami Operatorów programu. W trakcie spotkania ustalono podział środków pomiędzy Operatorów, uwzględniający zmianę globalnej wysokości budżetu programu. Podziału środków dokonano w sposób uwzględniający różnice w wysokości planowanych budżetów u poszczególnych Operatorów. Ponieważ szczegółowy podział kosztów kwalifikowanych wymaga analizy budżetów przez każdego z Operatorów tak, aby zapewnić jak najbardziej efektywną realizację programu, przygotowane zostały stosowne aneksy do umów. Jednocześnie – za zgodą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – NCK poinformował Operatorów o odstąpieniu od stosowania zapisów § 7 ust. 17 pkt 2 regulaminu programu Bardzo Młoda Kultura: „w drugim i trzecim roku realizacji zadania przyznane dofinansowanie powinno być przeznaczone na: a) działalność szkoleniowo-warsztatową, informacyjną, badawczo-ewaluacyjną, o której mowa w § 6, pkt 1-3 – nie więcej niż 40% dofinansowania; b) prowadzenie programów dotacyjnych, kierowanych i nadzorowanych przez beneficjenta, o których mowa w § 6, pkt 4 – nie mniej niż 60% dofinansowania.” Pozwala to na bardziej elastyczne przygotowanie budżetów przez poszczególnych Operatorów.
Ad 4
W opinii MKiDN relokacja środków pozostających w dyspozycji Ministra KiDN nie oznacza złamania zasad współpracy administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi określonych w art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. MKiDN traktuje NGO jako naturalnego partnera realizowanych przez Resort działań. Wyrazem tego jest chociażby skala wsparcia finansowego przekazywanego dla organizacji pozarządowych rokrocznie w ramach Programów Ministra. W 2016 przyznano 1350 dofinansowań (to ponad 40% wszystkich przyznanych) na kwotę 83 930 724 zł. Obok samorządowych instytucji kultury NGO są głównym beneficjentem wsparcia MKiDN.
Ad 5
W MKiDN prowadzone są prace w kierunku utworzenia organu opiniodawczo-doradczego Ministra KiDN, w skład którego wejdą m.in. przedstawiciele organizacji pozarządowych. Działania w obszarze współpracy ze społeczeństwem obywatelskim muszą być prowadzone z uwzględnieniem szerszego kontekstu, jak choćby przyjęcia przez Radę Ministrów Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju i związanej z tym modernizacji systemu zarządzania rozwojem kraju, prac nad powołaniem Narodowego Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego oraz innych zadań realizowanych przez KPRM i Pełnomocnika Rządu do Spraw Społeczeństwa Obywatelskiego.
Ad 6
Stosowne zapisy znajdują się wprost w umowach zawartych przez Narodowe Centrum Kultury z Operatorami programu. Należy również zwrócić uwagę, że zgodnie z § 1 ust. 6 umów „(…) środki finansowe NCK na rok 2017 i 2018 zostaną przyznane pod warunkiem otrzymania przez NCK dotacji podmiotowej na wydatki celowe z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.”, zaś zgodnie z § 3 „(…) II i III transza będzie przekazana pod warunkiem otrzymania przez NCK dotacji podmiotowej na wydatki celowe z MKiDN”.
Ad 7
Podstawowym sposobem wspierania przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przedsięwzięć służących rozwojowi edukacji kulturalnej w Polsce, są programy dotacyjne MKiDN, a jednym z ważniejszych beneficjentów środków MKiDN oraz partnerów podmiotów realizujących zadania z tego zakresu, są organizacje pozarządowe. Istotnym narzędziem realizacji polityki resortu kultury i silnym instrumentem oddziaływania na środowisko i kształt polskiej edukacji kulturalnej jest coroczny program „Edukacja kulturalna” – największy tego typu program dotacyjny w Polsce.
W roku 2017 z „Edukacji kulturalnej” wyodrębniono program „Wydarzenia artystyczne dla dzieci i młodzieży”. Jego strategicznym celem jest wspieranie wartościowych i w pełni profesjonalnych wydarzeń artystycznych o zasięgu regionalnym, krajowym, również międzynarodowym, powstających z myślą o dzieciach i młodzieży do osiemnastego roku życia. Program w założeniach ma wpisywać się w proces kształtowania nawyku świadomej i krytycznej percepcji sztuki, tworząc warunki sprzyjające dostępności do oferty kulturalnej. Ważny jest wymiar społeczny zgłaszanych projektów, uczestniczenie w nich różnorodnych grup społecznych, w tym także osób mających utrudniony dostęp do usług kulturalnych. Istotne jest także współdziałanie różnorodnych podmiotów, w tym między innymi organizacji pozarządowych, szkół, instytucji kultury czy placówek opiekuńczych. Gwarantuje to nie tylko optymalne wykorzystanie potencjału merytorycznego i technicznego, ale także stworzenie wspólnego, efektywnego sposobu informowania o wartościowych elementach oferty artystycznej i możliwie szerokim ich oddziaływaniu. Założeniem programu jest także zwrócenie uwagi na projekty realizowane poza największymi centrami kulturalnymi i gospodarczymi Polski, w miejscach o utrudnionym dostępie do dóbr kultury. Nie oznacza to jednak wsparcia działań o charakterze doraźnym i interwencyjnym, lecz wzmocnienie przedsięwzięć, dla których perspektywa lokalna staje się szansą na wypracowanie własnej, oryginalnej formuły uczestnictwa dzieci i młodzieży w kulturze.
O dofinansowanie w ramach programu, którego budżet w roku 2017 wyniósł 4 048 500 zł ubiegały się organizacje pozarządowe, samorządowe instytucje kultury, podmioty prowadzące działalność gospodarczą oraz kościoły i związki wyznaniowe. Spośród 265 poddanych procedurze konkursowej poprawnych formalnie aplikacji, niemal połowę – bo 123 projekty złożyły organizacje pozarządowe, a spośród 48 zadań objętych dofinasowaniem, 21 realizowanych jest przez fundacje i stowarzyszenia, co stanowi 43% dotowanych projektów.
Innym przykładem działania zainicjowanego przez MKiDN, wychodzącego naprzeciw potrzebom środowisk lokalnych w zakresie rozwoju edukacji kulturalnej, jest cykl regionalnych konferencji roboczych pn. „Sztuka edukacji”, kierowanych do nauczycieli oraz animatorów kultury i edukatorów, pracujących lub współpracujących z instytucjami kultury i organizacjami pozarządowymi działającymi w obszarze kultury. Ideą corocznych spotkań organizowanych w różnych miejscach Polski przez „Zachętę” – Narodową Galerię Sztuki w Warszawie przy współpracy merytorycznej z MKiDN jest obecność kultury w programach nauczania oraz możliwości współdziałania środowisk oświatowych i kulturalnych przy tworzeniu projektów edukacyjnych.
Z poważaniem
Na fot. spotkanie w ramach projektu “Bardzo Młoda Kultura na Dolnym Śląsku” (fot. Dolnośląska Kultura i Sztuka DOKiS.pl)