Prowadzenie działalności animacyjnej lub edukacyjnej w kulturze sprzyja współpracy i okazuje się jednym z istotniejszych czynników upowszechniających zwyczaj współpracy nie tylko w kulturze, ale także w życiu zbiorowym w ogóle – to jeden z wniosków płynących z badań przeprowadzonych przy okazji realizacji programu Bardzo Młoda Kultura.
„Razem w kulturze. Raport Diagnostyczny w ramach programu bardzo Młoda kultura” został opracowany przez Marka Krajewskiego i Macieja Frąckowiaka przy współpracy Agnieszki Figiel i Ariela Modrzyka. Zawiera prezentację oraz wnioski i rekomendacje z badań ankietowych, w których wzięło udział ponad 600 nauczycieli, animatorów kultury i działaczy organizacji pozarządowych.
Według autorów raportu wbrew obiegowym opiniom współdziałanie w kulturze jest dosyć częstą praktyką. Badania dowodzą, że współpracujemy ze sobą chętniej i częściej. Niestety współpraca często jest realizowana w sposób intuicyjny, rutynowy a jej efekty nie są poddawane ewaluacji. Współdziałanie ma często charakter przymusowy i wynika z braku innych możliwości działania. Najczęściej dzieje się tak w niewielkich miejscowościach i na wsi. Słabo rozwinięta jest kultura współdziałania, a więc system przekonań, wartości, norm oraz reguł, które czynią współpracę oczywistym elementem każdego działania w kulturze. Współdziałanie ma czasami charakter pozorny i polega na wykorzystywaniu zasobów, którymi dysponuje współpracujący z nami partner, zaś jego działań jak usługi, którą zakupuje się na rynku lub jako czysto instrumentalnej przysługi.
Współdziałanie utrudniają m. in. cechy jednostek (m. in. egoizm, brak odpowiedzialności, rywalizacja, brak kompetencji), deficyty o charakterze technicznym (brak różnorodnych zasobów) oraz społecznym. Wśród tych ostatnich autorzy raportu wymieniają m. in.: biurokratyzację szkół, obsesję nauczycieli na punkcie oceniania i kontrolowania uczniów również poza szkołą, rutynę, lokalne układy, brak wiedzy na temat kultury ze strony decydentów, zawiść, brak akceptacji działań wykraczających poza rutynę oraz marazm i bierność lokalnych zbiorowości.
Zdaniem autorów raportu programy dotacyjne tak na poziomie centralnym, jak i lokalnym są niewystarczającym narzędziem eliminacji wyżej wymienionych czynników. Dla ich ograniczania potrzebne są raczej narzędzia pozwalające zmieniać relacje, nasze przyzwyczajenia oraz codzienne rutyny. Dlatego też oprócz dotowania przedsięwzięć edukacyjnych potrzebne są działania sieciujące, tworzenie wspólnych baz kontaktowych, popularyzowanie dobrych praktyk związanych ze współpracą czy też działania szkoleniowe, w których uczy się edukatorów i animatorów, jak ze sobą współdziałać.
Pełny tekst raportu dostępny w linku poniżej.
„Razem w kulturze. Raport diagnostyczny w ramach programu Bardzo Młoda Kultura” – raport
Krajewski M., Frąckowiak M., Razem w kulturze. Raport diagnostyczny w ramach programu Bardzo Młoda Kultura, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2017