Konkurs na dyrektora instytucji, mimo jednoznacznego werdyktu komisji, został uznany przez organizatora za „nierozstrzygnięty”, a kilka dni później ogłoszono nowe postępowanie. Decyzja ta wywołała burzę w środowisku i interwencję Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które uznało wynik konkursu za wiążący i wezwało wojewodę do zbadania legalności działań zarządu. To nie pierwszy raz, gdy organizatorzy próbują unieważnić konkurs mimo braku podstaw prawnych.
W połowie kwietnia zakończył się konkurs na dyrektora Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. W głosowaniu komisji konkursowej wygrał Jacek Jabrzyk, dyrektor artystyczny Teatru Zagłębia w Sosnowcu. Już po zakończeniu pracy komisji do Urzędu Marszałkowskiego w Kielcach wpłynęły protesty złożone przez dwóch innych kandydatów: Przemysława Tejkowskiego i Adama Srokę. Ostatniego dnia kwietnia Zarząd Województwa Świętokrzyskiego postanowił jednak o “nierozstrzygnięciu” konkursu na dyrektora Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach i… ogłosił nowy konkurs.
Sprawa wywołała burzę w środowisku teatralnym i w mediach. Dzisiaj, tj. 5 maja 2025 r. swoje stanowisko w tej sprawie ogłosiła Hanna Wróblewska, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
– W związku z doniesieniami dotyczącymi rozstrzygnięcia konkursu na stanowisko dyrektora Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego informuje, że uznaje konkurs za przeprowadzony poprawnie, a jego wynik za wiążący – czytamy na stronie Ministerstwa. – Hanna Wróblewska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego zwróciła się do Wojewody Świętokrzyskiego, Józefa Bryka, z prośbą o skontrolowanie legalności Uchwały Nr 2081/25 Zarządu Województwa Świętokrzyskiego z dnia 30 kwietnia 2025 roku dotyczącej ponownego ogłoszenia konkursu na dyrektora Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach – informuje resort.
Niewykluczone, że sprawa ostatecznie trafi do sądu administracyjnego. Jeżeli wojewoda unieważni uchwałę Zarządu Województwa, to ten będzie mógł zaskarżyć jego decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Bardzo prawdopodobne, że tak właśnie się stanie.
Kielecka tradycja?
Warto przypomnieć, że nierespektowanie werdyktów komisji konkursowych, to w pewnym sensie kielecka tradycja. W 2022 r. ówczesny prezydent Kielc Bogdan Wenta postanowił „anulować” konkurs na dyrektora Biura Wystaw Artystycznych w Kielcach, o czym pisałem w artykule pt. „Czy prezydent może “anulować” konkurs na dyrektora instytucji kultury?”. Konkurs wygrała wówczas Stanisława Zacharko-Łagowska, wieloletnia dyrektorka BWA w Kielcach. Jednak zamiast nominacji, na trzy dni przed końcem okresu jej powołania, otrzymała pismo podpisane przez prezydenta, w którym ten informuje o odmowie powołania jej na stanowisko dyrektora BWA. Bogdan Wenta uznał, że postępowanie konkursowe “powinno wypełniać kryterium przejrzystości oraz równości w traktowaniu wszystkich kandydatów i nie budzić najmniejszych wątpliwości”. Wątpliwości prezydent nabrał po tym jak 2 dni wcześniej wpłynęło do urzędu miejskiego odwołanie od decyzji komisji konkursowej. Ostatecznie po blisko dwóch miesiącach namysłu prezydent Kielc wycofał się z bezprawnej decyzji o niepowoływaniu kandydatki wyłonionej w konkursie na dyrektora Biura Wystaw Artystycznych i postanowił uszanować rozstrzygnięcie komisji konkursowej („Czy prezydent musi uszanować rozstrzygnięcie konkursu na dyrektora instytucji kultury?„). Stało się tak po moich publikacjach oraz liście sieci BWA skierowanym na jego ręce.
Co mówi prawo?
Zgodnie z art. 16 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej organizator instytucji kultury ma obowiązek ogłosić konkurs, powołać komisję wskazując jej przewodniczącego, ustalić regulamin jej pracy oraz zapewnić obsługę komisji konkursowej. Organizator też ma prawo wskazania trzech swoich przedstawicieli w dziewięcioosobowej komisji. Żaden przepis nie pozwala na jakąkolwiek ingerencję organizatora konkursu w pracę komisji konkursowej.
Zgodnie z art. 16 ust. 11 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej konkurs pozostaje nierozstrzygnięty w razie stwierdzenia przez komisję konkursową, że żadna oferta nie spełnia warunków określonych w ogłoszeniu o konkursie lub że żaden z uczestników dopuszczonych do udziału w konkursie nie spełnia kryteriów oceny określonych w konkursie. Ustawa nie przewiduje żadnych innych przesłanek uznania konkursu za nierozstrzygnięty.
W sytuacji rozstrzygnięcia konkursu, organizator ma obowiązek przedstawić kandydatowi wyłonionemu w konkursie warunki organizacyjno-finansowe instytucji kultury, określone z uwzględnieniem programu realizacji zadań w celu uzgodnienia treści przewidzianej ustawą obowiązkowej umowy dotyczącej warunków organizacyjnych i finansowych działalności instytucji. Po zaakceptowaniu umowy przez kandydata na dyrektora wyłonionego przez komisję konkursową organizator ma obowiązek powołać kandydata na stanowisko dyrektora.
Wicepremier z PiS zmienił przepisy
Dodać należy, że w przeszłości zdarzały się spory dotyczące prób unieważniania konkursów lub nie akceptowaniu rozstrzygnięć komisji konkursowych przez organizatorów. Na przykład w 2015 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy badając konkurs na dyrektora Teatru im. Wilama Horzycy w Toruniu stwierdził, że taka praktyka jest niezgodna z art. 16 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Żeby rozwiać wątpliwości Wicepremier i Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotr Gliński w 2018 r. zaproponował nowelizację ustawy powołując się m. in. na ww. orzeczenie. – Dlatego zachodzi potrzeba wprowadzenia do ww. ustawy regulacji jednoznacznie przesądzającej, że konkurs może być nierozstrzygnięty, oraz określającej obowiązki organizatora wobec prawidłowego wyłonionego kandydata – czytamy w uzasadnieniu projektu nowelizacji, która która weszła w życie 12 kwietnia 2019 r. i wprowadziła cytowane wyżej przepisy art. 16 ust. 11.
Na Mazowszu zarząd też zignorował werdykt komisji
Warto zwrócić uwagę, że Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Hanna Wróblewska nie w każdej tego typu sprawie prezentuje tak stanowcze stanowisko. Jej zdecydowana postawa w sprawie Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach zasługuje na uznanie. Jednak nie sposób nie przypomnieć, że w sprawie konkursu na dyrektora Muzeum Literatury w Warszawie de facto zaakceptowała stanowisko Zarządu Województwa Mazowieckiego, który zignorował rozstrzygnięcie komisji konkursowej. Konkurs wygrała Agnieszka Celeda, która otrzymała większość głosów komisji. Zarząd Województwa postawił o “nierozstrzygnięciu” konkursu, zapowiedział ogłoszenie kolejnego i powierzył obowiązki dyrektora Beacie Michalec, która… przegrała głosowanie z Agnieszką Celedą. O sprawie pisał m. in. portal oko.press.
Na fot. Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach (fot. Grzegorz Pietrzak/Wikimedia Commons)