Sąd unieważnił zapis statutu gminy, w którym wskazano, że burmistrz wykonuje zadania przy pomocy urzędu, jednostek organizacyjnych, samorządowych instytucji kultury oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej gminy.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach wydał 10 kwietnia 2025 roku wyrok w sprawie skargi Wojewody Świętokrzyskiego na uchwałę Rady Miejskiej w Ożarowie z dnia 15 października 2020 roku, dotyczącą uchwalenia Statutu Gminy Ożarów. Sąd stwierdził nieważność jednego z kwestionowanych paragrafów statutu. Wyrok jest nieprawomocny.
Wojewoda Świętokrzyski zakwestionował § 14 ust. 6 Statutu, który stanowił, że „Burmistrz wykonuje zadania przy pomocy urzędu, jednostek organizacyjnych, samorządowych instytucji kultury oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej gminy”. Zdaniem Wojewody, przepis ten stanowił nieuprawnione rozszerzenie art. 33 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, który precyzuje, że burmistrz wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy. Rozszerzenie katalogu podmiotów pomocniczych na jednostki organizacyjne, instytucje kultury czy zakłady opieki zdrowotnej, zwłaszcza te posiadające odrębną osobowość prawną, zostało uznane za przekroczenie delegacji ustawowej.
Rada Miejska w Ożarowie argumentowała, że to właśnie dzięki tym jednostkom gmina realizuje swoje zadania własne na rzecz społeczności lokalnej.
Wojewódzki Sąd Administracyjny przychylił się do argumentacji Wojewody w tej części. Sąd podkreślił, że ustawa o samorządzie gminnym jednoznacznie wskazuje urząd gminy jako podmiot, przy pomocy którego burmistrz wykonuje swoje zadania. Rozszerzenie tego katalogu w statucie, bez wyraźnego upoważnienia w innych aktach prawnych, stanowi istotne naruszenie prawa. W związku z tym, Sąd stwierdził nieważność § 14 ust. 6 zaskarżonej uchwały.
Jak zauważył sąd, niewątpliwie w innych niż ustawa o samorządzie gminnym aktach prawnych może znajdować się przepis prawa umożliwiający wykonywanie określonego katalogu zadań burmistrza przy pomocy innych niż urząd gminy (miasta) jednostek czy podmiotów. Wówczas jednak te inne akty prawne będą źródłem takiej kompetencji organu wykonawczego gminy.
W tym kontekście warto przypomnieć, że zgodnie z przepisami ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej prowadzenie działalności kulturalnej jest zadaniem własnym jednostek samorządu terytorialnego o charakterze obowiązkowym (art. 9 ust. 2 ustawy). Jednostki samorządu terytorialnego organizują działalność kulturalną, tworząc samorządowe instytucje kultury, dla których prowadzenie takiej działalności jest podstawowym celem statutowym (art. 9 ust. 1 ustawy).
Warto też przypomnieć o rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Śląskiego w sprawie statutu Gminnego Ośrodka Kultury „Jemioła” w Ślemieniu, w którym organ nadzoru unieważnił m. in. zapis o wykonywaniu przez GOK “zadań zleconych przez Organizatora”, o którym pisałem w artykule pt. “Kilkanaście naruszeń prawa w jednym statucie”.