Wojewoda unieważnił statut powiatowej instytucji kultury. Stało się tak, bo rada powiatu przekroczyła swoje kompetencje.
Wojewoda śląski stwierdził nieważność uchwały Rady Powiatu Raciborskiego w sprawie nadania statutu Powiatowemu Domowi Kultury w Raciborzu. Rozstrzygnięcie nadzorcze w tej sprawie podpisał 30 kwietnia 2025 r. Powodem była niezgodność dokumentu z przepisami ustawy o działalności kulturalnej oraz Konstytucją RP. Uchwała została unieważniona w całości ze względu na istotne naruszenia prawa.
Statut poza granicami prawa
Rada Powiatu Raciborskiego przyjęła 25 marca 2025 r. uchwałę nr XI/87/2025, do której załączono statut nowej instytucji kultury. Akt ten – jak wskazał wojewoda – zawierał liczne błędy prawne, które uniemożliwiły jego wejście w życie.
W pierwszej kolejności organ nadzoru zwrócił uwagę na niewypełnienie ustawowego obowiązku określenia w statucie sposobu powoływania organów doradczych instytucji kultury. Tymczasem art. 13 ust. 2 pkt 3 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej wyraźnie wskazuje, że statut powinien określać zarówno organy zarządzające, jak i doradcze oraz sposób ich powoływania. W statucie Powiatowego Domu Kultury ujęto jedynie funkcję dyrektora jako organu zarządzającego, pomijając całkowicie kwestię organów doradczych.
Przekroczenie delegacji ustawowej
W dalszej części uzasadnienia wojewoda stwierdził, że rada powiatu wykroczyła poza zakres przysługujących jej kompetencji. W § 1 statutu wskazano, że instytucja działa na podstawie konkretnych ustaw (o działalności kulturalnej i o samorządzie powiatowym) oraz statutu. Tymczasem, jak wyjaśnił wojewoda, rada powiatu nie jest uprawniona do „potwierdzania” obowiązywania ustaw w akcie prawa miejscowego – ustawy obowiązują z mocy samego prawa, niezależnie od tego, czy zostaną przywołane w statucie.
Zgodnie z Konstytucją RP (art. 87), akty prawa miejscowego nie mogą rozstrzygać o stosowaniu przepisów ustaw. Ich rola polega na regulowaniu konkretnych materii w granicach wyznaczonych przez ustawę, a nie na „przypominaniu” o jej istnieniu. Wojewoda powołał się tu na orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego, które jednoznacznie zabrania takich praktyk.
Nieprawidłowe określenie źródeł finansowania
Trzecim powodem stwierdzenia nieważności uchwały było nieprawidłowe określenie źródeł finansowania instytucji. W § 14 statutu zawarto m.in. punkt mówiący o „środkach z innych źródeł”, co – zdaniem wojewody – otwiera katalog źródeł finansowania w sposób niedopuszczalny.
Ustawa o działalności kulturalnej wyraźnie wskazuje, że to organ stanowiący – czyli rada powiatu – musi określić zamknięty katalog źródeł finansowania instytucji kultury. Otwarcie tego katalogu prowadzi do przekazania kompetencji innym podmiotom, co stanowi istotne naruszenie prawa.
Uchwała unieważniona w całości
Wszystkie powyższe uchybienia wojewoda uznał za istotne naruszenia prawa – czyli takie, które skutkują koniecznością unieważnienia całego aktu z mocą wsteczną. Tego rodzaju wady prawne uniemożliwiają bowiem wejście uchwały do obrotu prawnego.
grafika ilustracyjna