Samorząd dolnośląskiego miasta przegrał kasację w Naczelnym Sądzie Administracyjnym. Sprawa dotyczyła określania w źródeł finansowania miejskiej biblioteki publicznej w statucie instytucji.
W 2022 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu stwierdził nieważność części statutu miejskiej biblioteki publicznej, w której rada gminy wskazała, że źródłem finansowania biblioteki mogą być „inne dozwolone prawem” środki. Zdaniem sądu taki zapis narusza ustawę o bibliotekach i zasady tworzenia aktów prawa miejscowego.
Sprawa dotyczyła uchwały rady miejskiej w sprawie nadania statutu Miejskiej Bibliotece Publicznej, którą zakwestionował Wojewoda Dolnośląski. W jego ocenie, użycie ogólnego i nieprecyzyjnego sformułowania „inne dozwolone prawem źródła finansowania” otwierało drogę do uznaniowego interpretowania finansowania biblioteki poza kontrolą rady gminy. W efekcie, dookreślanie źródeł finansowania mogłoby być przekazane innym organom, co godziłoby w ustawowe kompetencje rady gminy.
Sąd przyznał rację wojewodzie i przypomniał, że zgodnie z art. 11 ust. 3 pkt 4 Ustawy o bibliotekach, statut biblioteki musi wprost określać źródła finansowania działalności. Przepis ten należy traktować jako obowiązek do wskazania konkretnych, możliwych do zidentyfikowania źródeł, a nie ogólnikowego odesłania do „wszystkiego, co prawo dopuszcza”. Zdaniem sądu, taki ogólny zapis jest niezgodny z konstytucyjną zasadą przyzwoitej legislacji (art. 2 Konstytucji RP), która wymaga, by przepisy były jasne i precyzyjne, a prawa i obowiązki obywateli (w tym wypadku – instytucji publicznych) jasno określone.
Co ciekawe przedstawiciele samorządu bronili statutu, powołując na… autonomię i samodzielność instytucji kultury wynikającą z ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Przedstawiciele organizatora wskazywali, że to biblioteka – jako odrębna jednostka – będzie decydować, z jakich zgodnych z prawem źródeł będzie finansować swoją działalność.
Sąd jednak odrzucił ten argument, przypominając, że ustawa o bibliotekach jako przepis szczególny ma pierwszeństwo i nakłada obowiązek uregulowania kwestii źródeł finansowania w statucie. Co więcej – jak zauważył sąd – instytucja kultury może korzystać z autonomii tylko w zakresie środków, które zostały w statucie dopuszczone.
Podsumowując:
📌 Źródła finansowania biblioteki muszą być konkretne i precyzyjne. Nie wystarczy zapis typu „inne dozwolone prawem”.
📌 Rada gminy nie może przekazywać swojej kompetencji do określenia źródeł finansowania innym organom – nawet samym bibliotekom.
📌 Statut jako akt prawa miejscowego musi być zgodny z delegacją ustawową i konstytucyjnymi zasadami legislacji.
Wyrok zapadł 27 września 2022 r. i został utrzymany w mocy przez Naczelny Sąd Administracyjny w czerwcu 2025 r.