Samorządy nie mogą omijać obowiązku zasięgania opinii związków zawodowych i stowarzyszeń powołując lub odwołując dyrektora instytucji kultury.
Zgodnie z art. 15 Ustawy z dnia 25 października o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2012 r. poz. 406) organizator instytucji kultury powołuje jej dyrektora po zasięgnięciu opinii związków zawodowych działających w tej instytucji oraz stowarzyszeń zawodowych i twórczych właściwych ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez instytucję. W analogicznym trybie następuje odwołanie dyrektora. Zasięganie opinii nie jest konieczne jeśli organizator wyłania kandydata na dyrektora w drodze konkursu.
Niektóre samorządy próbują omijać przepisy. Najczęstszym uzasadnieniem odstępowania od obowiązku zasięgania opinii jest stwierdzenie, że na terenie gminy nie działają żadne stowarzyszenia zawodowe i twórcze. Pojawia się też argument niemożności ustalenia kręgu stowarzyszeń, do których należałoby wystąpić o opinię. Często zdarzają się też tłumaczenia, że odwoływany dyrektor nie był członkiem żadnego stowarzyszenia.
Wszystkie przytoczone powyżej argumenty są całkowicie sprzeczne zarówno z samą ustawą, jak i z orzecznictwem Najwyższego Sądu Administracyjnego. W wyroku z dnia z 1 czerwca 2010 r (sygn. akt II OSK 598/10) NSA stwierdził, że przepis art. 15 ust. 1 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej jest przepisem z zakresu prawa administracyjnego i ma charakter bezwzględnie obowiązujący.
Jak uzasadnił sąd wprowadzany ustawowo obowiązek współdziałania organów administracji publicznej z innymi podmiotami przy podejmowaniu określonych rozstrzygnięć oznacza, że zobowiązany do zasięgnięcia opinii organ musi zapoznać się ze stanowiskiem określonego podmiotu i to stanowisko rozważyć. Oznacza to więc, że pomimo iż opinia stowarzyszenia nie jest dla organizatora wiążąca, to zapoznanie się z nią i jej rozważenie jest obowiązkowe.
Z kolei wyrok NSA z 8 sierpnia 2012 r. (sygn. akt II OSK 1295/12) stwierdza, że nie ma podstaw do tego, aby zawężać krąg stowarzyszeń, z którymi należy przeprowadzić konsultacje do organizacji działających w danej gminie lub takich, do których należy dyrektor danej instytucji. Jak czytamy w uzasadnieniu wyroku ustawodawca wprowadzając obowiązek zasięgania opinii miał na uwadze przede wszystkim stworzenie możliwości wypowiedzenia się organizacji działających w dziedzinie szeroko pojętej kultury.
Zdaniem sądu ma to o tyle znaczenie, że w związku ze specyfiką działania takich instytucji konieczna jest współpraca ze stowarzyszeniami lub innymi organizacjami działającymi w dziedzinie kultury. Z tego względu nie bez znaczenia jest opinia takich organizacji przy ustalaniu obsady stanowiska dyrektora instytucji kultury. Powyższe oznacza również, że z kręgu organizacji upoważnionych do wydawania opinii nie można wykluczyć organizacji o zasięgu regionalnym lub ogólnopolskim.
Jakie są skutki prawne niedopełnienia obowiązku zasięgania opinii? Podjęcie przez organ wykonawczy samorządu (wójta, burmistrza, prezydenta, zarząd powiatu lub województwa) zarządzenia lub uchwały ws. odwołania lub powołania dyrektora bez zasięgnięcia opinii związków zawodowych i stowarzyszeń jest naruszeniem prawa. Tym samym decyzja taka jest nieważna, jako podjęta z naruszeniem prawa.
One thought on “Brak opinii jest złamaniem prawa”