Czy organizator chcąc odwołać dyrektora instytucji kultury w każdym przypadku musi zasięgać opinii związków zawodowych oraz stowarzyszeń zawodowych i twórczych? Czy od tej zasady jakieś wyjątki? Wyjaśniamy!
Jak mówi art. 15. Ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej odwołanie dyrektora następuje w tym samym trybie, co powołanie. Oznacza to, że organizator instytucji kultury może odwołać dyrektora po zasięgnięciu opinii związków zawodowych działających w tej instytucji oraz stowarzyszeń zawodowych i twórczych właściwych ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez instytucję.
W praktyce jednak organizatorzy próbują omijać ten obowiązek. Najczęstszym uzasadnieniem odstąpienia od obowiązku zasięgania opinii jest stwierdzenie, że na terenie gminy nie działają żadne stowarzyszenia zawodowe i twórcze. Pojawia się też argument niemożności ustalenia kręgu stowarzyszeń,do których należałoby wystąpić o opinię. Często zdarzają się też tłumaczenia,że odwoływany dyrektor nie był członkiem żadnego stowarzyszenia.
Wszystkie przytoczone powyżej argumenty są całkowicie sprzeczne zarówno z samą ustawą, jak i z orzecznictwem NSA. W wyroku z dnia z 1 czerwca 2010 r NSA stwierdził, że przepis art. 15 ust. 1 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej jest przepisem z zakresu prawa administracyjnego i ma charakter bezwzględnie obowiązujący.
Sprawa dotyczyła odwołania dyrektora ośrodka kultury w gminie Białe Błota (woj. kujawsko-pomorskie). Jak uzasadnił sąd wprowadzony ustawowo obowiązek współdziałania organów administracji publicznej z innymi podmiotami przy podejmowaniu określonych rozstrzygnięć oznacza, że zobowiązany do zasięgnięcia opinii organ musi zapoznać się ze stanowiskiem określonego podmiotu i to stanowisko rozważyć. Oznacza to więc, że pomimo iż opinia stowarzyszenia nie jest dla organizatora wiążąca, to zapoznanie się z nią i jej rozważenie jest obowiązkowe.
A co jeśli dyrektor nie należy do żadnej organizacji?
Organizator nie może też ograniczać kręgu stowarzyszeń tylko do takich, do których należy dyrektor instytucji. Potwierdził to wyrok NSA z 12 stycznia 2012 r. Sprawa dotyczyła odwołania dyrektora centrum kultury, sportu i rekreacji w jednym z miast województwa mazowieckiego.
Zdaniem sądu w pojęciu „stowarzyszeń zawodowych i twórczych”, mieszczą się nie tylko takie stowarzyszenia, które działają w danej instytucji kultury, lecz także stowarzyszenia działające na terenie działania organizatora.
Według sądu brak jest podstaw do zawężającej wykładni analizowanego przepisu i przyjmowania, że chodzi w nim jedynie o stowarzyszenia, do których należy dyrektor. Warunek taki nie wynika bowiem bezpośrednio z przepisu ustawy.
Chodzi bowiem o to, aby opinię zarówno w sprawie powołania, jaki odwołania dyrektora instytucji kultury, mogły wyrazić stowarzyszenia zawodowe i twórcze, funkcjonujące na terenie działania tej instytucji kultury, które z racji przedmiotu i celu swojej działalności współpracują czy też winny współpracować z daną instytucją kultury. Nie jest dla nich bez znaczenia, kto taką instytucją kieruje i z kim będą współpracowały.
Obowiązek zasięgnięcia opinii określonych organizacji przy powoływaniu i odwoływaniu kierowników gminnych instytucji jest wyjątkowym rozwiązaniem, wynikającym ze szczególnego charakteru instytucji kultury i wykonywanych przez nie zadań. Opinia taka ma przy tym inny charakter niż opinia wyrażona przez związki zawodowe.
A jeśli w gminie nie działają żadne stowarzyszenia?
Z kolei wyrok NSA z 8 sierpnia 2012 r. stwierdza, że nie ma podstaw do tego, aby zawężać krąg stowarzyszeń, z którymi należy przeprowadzić konsultacje do organizacji działających w danej gminie. Sprawa dotyczyła odwołania kierownika gminnej biblioteki publicznej w jednej z gmin w województwie kujawsko-pomorskim.
Według sądu ustawodawca wprowadzając obowiązek zasięgania opinii miał na uwadze przede wszystkim stworzenie możliwości wypowiedzenia się organizacji działających w dziedzinie szeroko pojętej kultury. Zdaniem sądu ma to o tyle znaczenie, że w związku ze specyfiką działania takich instytucji konieczna jest współpraca ze stowarzyszeniami lub innymi organizacjami działającymi w dziedzinie kultury.
Z tego względu nie bez znaczenia jest opinia takich organizacji przy ustalaniu obsady stanowiska dyrektora instytucji kultury. Oznacza to również, że z kręgu organizacji upoważnionych do wydawania opinii nie można wykluczyć organizacji o zasięgu regionalnym lub ogólnopolskim.
Czy można odstąpić od zasięgania opinii jeśli dyrektor został powołany w wyniku konkursu?
W przypadku odwołania dyrektora nie ma znaczenia, że został on wyłoniony w drodze konkursu. Organizator ma obowiązek zasięgnąć opinii związków zawodowych działających w tej instytucji oraz stowarzyszeń zawodowych i twórczych właściwych ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez instytucję w każdym przypadku. Zwolnienie z takiego opiniowania ma miejsce jedynie w sytuacji opisanej w zdaniu drugim art. 15 ust. 1 wymienionej ustawy a mianowicie w razie wyłaniania kandydata na dyrektora w drodze konkursu. W przypadku odwołania dyrektor nie jest już „kandydatem” a więc nie ma do niego zastosowania wyjątek określony w zdaniu drugim art. 15 ust. 1 ustawy. Sprawę tę rozstrzygnął Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 4 kwietnia 2017 r. W 2016 roku Prezydent Radomska (woj. łódzkie) odwołał dyrektora regionalnego muzeum nie zasięgając opinii związków zawodowych oraz stowarzyszeń zawodowych i twórczych. Zarządzenie Prezydenta w sprawie odwołania dyrektora muzeum unieważnił Wojewoda Łódzki. Prezydent odwołał się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który utrzymał oddalił skargę na rozstrzygnięcie Wojewody.Prezydent złożył więc skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego.NSA orzeczeniem z 4 kwietnia 2017 r. skargę ostatecznie oddalił.
„Samorządowa instytucja kultury. Instrukcja obsługi”
One thought on “Czy organizator musi zasięgać opinii w sprawie zamiaru odwołania dyrektora instytucji kultury?”