Dziś wchodzi w życie nowelizacja ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Ustawa wprowadza zmiany istotne dla sektora kultury i mediów.
Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o zmianie o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy o grach hazardowych wchodzi w życie 20 listopada, tj. po upływie miesiąca od jej publikacji w Dzienniku Ustaw.
Ustawa wprowadza kilka istotnych zmian. W tym m. in. zasady określania i wypłaty wynagrodzenia za użyczanie egzemplarzy utworów przez biblioteki publiczne. Wynagrodzenie to będzie wypłacane przez wyznaczoną przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi z dofinansowania przekazywanego jej przez ministra ze środków Funduszu Promocji Kultury.
Kwota wynagrodzeń nie może przekroczyć limitu określonego w ustawie. Na lata 2016-2024 określono go na 37 mln zł – od ok. 3,8 mln zł w roku 2016 do blisko 4,6 mln zł w roku 2024.
Ustawa wprowadza także możliwość korzystania w granicach uzasadnionych celem informacji z przemówień politycznych i mów wygłoszonych na publicznych rozprawach, a także fragmentów publicznych wystąpień, wykładów oraz kazań. Przepis nie upoważnia do publikacji zbiorów tego rodzaju utworów.
Kolejna zmiana dotyczy zamieszczania drobnych utworów lub fragmentów większych utworów w podręcznikach, wypisach i antologiach. Ustawa na zezwala, ale zobowiązuje do zapłaty wynagrodzenia autorom wykorzystanych utworów.
Ustawa rozszerza również katalog podmiotów uprawnionych do korzystania w ramach licencji ustawowej z utworów o: instytucje oświatowe, uczelnie, instytuty badawcze, instytuty naukowe Polskiej Akademii Nauk, muzea. Instytuty będą objęte normą powołanego przepisu tylko, jeśli prowadzą studia doktoranckie lub podyplomowe, ewentualnie inne formy kształcenia.
Rozszerzeniu ulega również prawo cytatu poprzez wyraźne wskazanie możliwości cytowania w całości utworów plastycznych oraz fotograficznych.
Nowelizacja umożliwia również korzystanie z utworów na potrzeby parodii, pastiszu lub karykatury, w zakresie uzasadnionym prawami tych gatunków twórczości, a także korzystania z utworu włączonego w sposób niezamierzony do innego utworu, o ile nie ma on znaczenia dla tego utworu .
Ustawa określa również zasady korzystania z utworów osieroconych, czyli utworów opublikowanych w książkach, dziennikach, czasopismach lub innych formach publikacji drukiem, utworów audiowizualnych oraz utworów zamówionych lub włączonych do utworów audiowizualnych lub utrwalonych na wideogramach, a także utworów utrwalonych na fonogramach, znajdujących się w zbiorach instytucji takich jak: archiwa, instytucje oświatowe, biblioteki, muzea, instytucje kultury, jeżeli uprawnieni, którym przysługują autorskie prawa majątkowe do tych utworów, nie zostali ustaleni lub odnalezieni pomimo przeprowadzenia starannych poszukiwań.
Zgodnie z nowymi przepisami instytucje mogą zwielokrotniać utwory osierocone opublikowane, a w przypadku braku publikacji – nadane po raz pierwszy na terytorium Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz udostępniać je publicznie.
Korzystanie z utworów osieroconych jest dozwolone w celu szczególności zachowania, odnawiania i udostępniania w celach kulturalnych i edukacyjnych utworów znajdujących się w ich zbiorach. Instytucje mogą uzyskiwać przychody z takiego korzystania, o ile zostaną one przeznaczone na pokrycie bezpośrednich kosztów digitalizacji i publicznego udostępniania utworów osieroconych.
W podobny sposób uregulowano kwestie korzystania z utworów niedostępnych w obrocie handlowym, czyli utworów opublikowanych w książkach, dziennikach, czasopismach lub w innych formach publikacji drukiem, jeżeli utwory te nie są dostępne dla odbiorców w obrocie handlowym za zezwoleniem uprawnionych, którym przysługują autorskie prawa majątkowe do tych utworów. Ustawa przewiduje m. in. stworzenie przez ministra właściwego do spraw kultury wykazu utworów niedostępnych w obrocie handlowym prowadzony w systemie teleinformatycznym i umieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej.
Tekst ustawy jest dostępny w Internetowym Systemie Aktów Prawnych.