Po ponad czterech latach zakończył się ostatecznie sądowy spór byłego dyrektora znanego teatru z zarządem województwa dotyczący odwołania go ze stanowiska.
Na początku grudnia tego roku zapadł wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczący skargi kasacyjnej byłego dyrektora Teatru Polskiego we Wrocławiu na uchwałę Zarządu Województwa Dolnośląskiego w sprawie odwołania go ze stanowiska (wyrok NSA z 8 grudnia 2022 r. – sygn. akt II OSK 3453/19).
Zarząd województwa odwołał dyrektora w listopadzie 2018 r. wskazując jako przesłanki odwołania odstąpienie od realizacji umowy w sprawie określenia warunków organizacyjno-finansowych oraz programu działania teatru, a także naruszenie prawa w związku z zajmowanym stanowiskiem. Odwołany dyrektor zaskarżył uchwałę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu domagając się jej uchylenia. Sąd skargę odrzucił i uznał, że odwołanie było zgodne z prawem. Dyrektor jednak nie odpuścił i skierował skargę kasacyjną do NSA.
Jak ustalił sąd jednym z powodów odwołania dyrektora było m. in. odstąpienie przez niego od realizacji zawartej umowy, ponieważ prowadził działalność teatru w sposób przynoszący mu straty w gospodarce finansowej, w szczególności poprzez powstanie i utrzymywanie się zobowiązań wymagalnych instytucji w trzech kolejnych miesiącach. Przez organizatora zostało to potraktowane jako odstąpienie przez dyrektora od realizacji umowy, a w konsekwencji stanowiło podstawę do odwołania dyrektora ze stanowiska.
Organizator sześciokrotnie występował do dyrektora o wyjaśnienie zaistniałej sytuacji. Dyrektor jednak nie przedstawił stanowiska, które uzasadniałoby powstanie i utrzymywanie długu. Natomiast pomimo zmiany poziomu finansowania teatru poprzez zwiększenie o 2 mln zł corocznej dotacji podmiotowej polityka zarządzania i gospodarowania przez dyrektora doprowadziła do rosnących zobowiązań wymagalnych. Zaległości te w kwietniu, maju, czerwcu, lipcu, sierpniu, wrześniu i październiku 2018 r. wynosiły odpowiednio: 391.685,94 zł; 659.793,42 zł; 1.087.674,79 zł; 1.256.808,12 zł; 1.037.474,97 zł; 974.792,46 zł; 470.425,22 zł. Na koniec drugiego kwartału 2018 r. suma zobowiązań wymagalnych wraz z odsetkami wyniosła 1 087 674,79 zł, zaś na koniec trzeciego kwartału 2018 r. suma zobowiązań wymagalnych wraz z odsetkami teatru wyniosła 929.275,18 zł.
Kolejną kwestią, do której odniósł się sąd, było zawarcie przez dyrektora umowy najmu mieszkania służbowego, do którego sowicie dopłacał teatr. Jak stwierdził sąd, nawet gdyby przejąć, że zapewnienie mieszkania dyrektorowi było usprawiedliwione i oparte na dobrej wierze, że cena najmu miała charakter rynkowy, czy też, że dokonywany był częściowy zwrot kosztów lokalu w granicach określonych w Ustawie o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi, nie zmienia to faktu, że umowa została zawarta z naruszeniem przepisów tej ustawy, a także Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie szczegółowego wykazu świadczeń dodatkowych które nie mogą być przyznane osobom kierującym niektórymi podmiotami prawnymi oraz trybu ich przyznawania. Z przepisów wynika bowiem, że dyrektor miał obowiązek wystąpić przed zawarciem umowy do Marszałka Województwa Dolnośląskiego z wnioskiem o przyznanie świadczenia dodatkowego z tytułu zatrudnienia w postaci zwrotu częściowych kosztów mieszkania. Dyrektor wystąpił z takim wnioskiem dopiero w lipcu 2018 roku, natomiast umowa została zawarta w listopadzie 2016. Miesięcznie do mieszkania dyrektora teatr dopłacał 3900 zł. Łączny bezpodstawny przychód dyrektora oszacowano na 60.700 zł (co potwierdziła kontrola Najwyższej Izby Kontroli).
Sąd negatywnie ocenił też działania dyrektora związane z wypowiedzeniem umów o pracę z pracownikami i naruszeniem przepisów prawa pracy, czego dowiodły wyroki o zasądzeniu na ich rzecz odszkodowań.
NSA stwierdził, że badający wcześniej sprawę Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu odniósł się do wszystkich zarzutów dyrektora i w związku z tym „trudno polemizować tak nietrafnie sformułowanym zarzutem skargi kasacyjnej”. Z tego powodu NSA odrzucił skargę. Orzeczenie jest prawomocne.
Warto przypomnieć, że dyrektora Teatru Polskiego we Wrocławiu odwoływano dwukrotnie. Pierwszy raz, w październiku 2017 r. Zarząd Województwa Dolnośląskiego dokonał tego w sposób nieskuteczny i niezgodny z prawem. Uchwałę zarządu początkowo wstrzymał, a następnie unieważnił ówczesny Wojewoda Dolnośląski. Decyzję podtrzymał Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu.
Interesują Cię inne ciekawe orzeczenia dotyczące instytucji kultury? Kup książkę „Samorządowa instytucja kultury. Instrukcja obsługi”!