Organizator nie może narzucić instytucji kultury obowiązku realizacji imprez o charakterze oświatowym lub społecznym, takich jak gala sportu, gala przedsiębiorczości czy uroczystości miejskich dla par z długoletnim pożyciem małżeńskim.
Rada Miasta Gorzowa Wielkopolskiego postanowiła zmienić statut Centrum Edukacji Artystycznej – Filharmonii Gorzowskiej w taki sposób, aby Filharmonia miała obowiązek organizowania takich imprez jak: Inauguracja Roku Szkolnego, Gala Sportu, Gala Przedsiębiorczości – „Nawigator Biznesu”, obchody “Urodzin Miasta – 2 lipca”, uroczystości miejskich dla par z długoletnim pożyciem małżeńskim oraz imprez współorganizowanych z inicjatywy lokalnych stowarzyszeń i fundacji.
Ponadto gorzowscy radni chcieli, aby w Filharmonii działała Rada Artystyczno-Programowa, która miałaby opiniować plany repertuarowe instytucji, plany imprez współorganizowanych z miastem, planów rozwoju oraz inne istotne sprawy związane z bieżącą działalnością.
Zakres działania musi służyć celowi
Uchwałę podjętą w tej sprawie kilka dni temu unieważnił Wojewoda Lubuski. Według organu nadzoru uchwała poprzez rozszerzenie zakresu celów i zadań o sferę oświatową i społeczną istotnie naruszyła przepisy ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.
Z przepisów ustawy wynika, że do obligatoryjnych elementów statutu należy określenie zakresu działalności instytucji kultury, czyli ustalenie ram działalności kulturalnej – polegającej na tworzeniu, upowszechnianiu i ochronie kultury. Określenie zakresu działalności instytucji kultury stanowi konkretyzację celu, dla którego została ona powołana. Zakres ten jednak musi odnosić się do celu działania tej instytucji kultury, czyli dotyczyć działalności stricte kulturalnej i jasno przedstawiać w jakich formach i czym konkretnie instytucja kulturalna będzie się zajmować.
Według organu nadzoru rozszerzenie działalności Filharmonii o działalność oświatową i społeczną nie znajduje oparcia w obowiązujących przepisach, gdyż jednostki samorządu terytorialnego organizują działalność kulturalną, tworząc samorządowe instytucje kultury, dla których prowadzenie takiej działalności jest podstawowym celem statutowym. Jak czytamy w uzasadnieniu rozstrzygnięcia nadzorczego, określenie w statucie instytucji kultury jej zakresu działania, następuje poprzez określenie celu statutowego i wyliczenie zadań (może być to wyliczenie przykładowe), niemniej należy pamiętać, że w tym katalogu zadań mieszczą się tylko takie, które służą celowi, dla którego realizacji dana instytucja kultury została powołana.
Z tego powodu wskazanie przez Radę Miasta Gorzowa działalności oświatowej i społecznej, jako celów działania instytucji kultury nie mieści się w zakresie tworzenia, upowszechniania i ochrony kultury. Tym samym Rada przekroczyła ustawowe granice w ustawie o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej a w konsekwencji istotnie naruszyła obowiązujący porządek prawny.
Wojewoda przypomniał też, że instytucja kultury, jako osoba prawna jest całkowicie odrębnym w stosunku do gminy podmiotem prawa, z własnym majątkiem, środkami trwałymi, przychodami oraz kosztami, samodzielnie gospodarującą w ramach posiadanych środków. W tej sytuacji prawnej samodzielność instytucji kultury jako osoby prawnej, oznacza także, że organizator nie może w sposób dowolny samodzielnie modyfikować zakresu działalności instytucji kultury.
Rada ma doradzać a nie opiniować
Organ nadzoru unieważnił też zapisy uchwały dotyczące powołania Rady Artystyczno-Programowej. Jak stwierdził Wojewoda, ustawodawca wymaga od rady gminy wyłącznie wskazania organów instytucji kultury zarządzających i doradczych oraz sposobu ich powoływania. Oznacza to, że Rada Miasta Gorzowa bez wyraźnego upoważnienia ustawowego określiła zakres zadań organu doradczego, jakim jest Rada Artystyczno – Programowa i tym samym w sposób istotny naruszyła przepis ustawy.
Wojewoda zwrócił też uwagę, że Rada Artystyczno – Programowa jako organ doradczy dyrektora powinna mu doradzać, co należy rozumieć jako udzielanie porady, wskazywanie sposobu postępowania w jakiejś sprawie nie zaś opiniować.
Według Wojewody Lubuskiego Rada Miasta Gorzowa naruszyła również przepisy Konstytucji RP, zgodnie z którą, organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Podejmując akt prawa miejscowego w oparciu o normę ustawową, organ stanowiący musi ściśle działać na podstawie i w granicach upoważnienia zawartego w danej ustawie i nie może dokonywać wykładni rozszerzającej przepisów kompetencyjnych.
Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Lubuskiego z dnia 25 lipca 2019 r.