Żeby odwołać dyrektora instytucji kultury z powodu naruszenia przepisów prawa w związku z zajmowanym stanowiskiem trzeba to udowodnić i udokumentować w taki sposób, aby możliwa była sądowa weryfikacja decyzji organizatora. Dotyczy to również Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, który na początku marca 2023 r. przegrał kasację w sprawie odwołania dyrektora jednego z państwowych teatrów.
We wrześniu 2020 r. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego odwołał dyrektora jednego z państwowych teatrów. Wicepremier i Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotr Gliński informował wówczas, że do odwołania doszło z powodu „licznych nieprawidłowości organizacyjnych oraz pogłębiającego się konfliktu pomiędzy dyrektorem a zespołem teatru”.
W zarządzeniu o odwołaniu dyrektora minister wskazał dwie z przesłanek wskazanych w art. 15 ust. 6 Ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej tj.: naruszenie przepisów prawa w związku z zajmowanym stanowiskiem oraz odstąpienie od realizacji umowy określającej warunki organizacyjno-finansowe działalności instytucji kultury oraz program jej działania.
Wśród szczegółowych zarzutów znalazły się m. in.: niedostosowanie przepisów Zakładowego Układu Zbiorowego do przepisów ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, niepublikowanie oświadczeń o kontroli zarządczej, opóźnienie w opublikowaniu planu postępowań o udzielenie zamówień publicznych, naruszenie przepisów statutu teatru w zakresie niezgłoszenia do rejestru instytucji kultury pełnomocnictwa udzielonego pełnomocnikowi dyrektora ds. artystycznych, nieprzestrzegania procedur wewnętrznych pod względem ich aktualności i zgodności z przepisami, w tym niezaktualizowanie regulaminu organizacyjnego i procedury kontroli zarządczej, niezaktualizowanie Zakładowego Układu Pracy i regulaminu udzielania zamówień publicznych, zwłoka w ustaleniu regulaminu Rady Artystycznej, nieprecyzyjne stosowanie przepisów Zakładowego Układu Zbiorowego przy ustalaniu i zmianach wynagrodzenia, niezachowanie obowiązku właściwego udokumentowania przebiegu, wyboru i ustalenia wynagrodzenia dla reżysera przedstawienia, nieprzestrzeganie obowiązku zgłaszania umów cywilnoprawnych do rejestru umów oraz zawieranie umów cywilnoprawych, których koszt finansowy na etapie ich zawierania był nieznany.
Odwołany dyrektor zaskarżył decyzję ministra do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Sąd badając sprawę zwrócił uwagę, że przepisy Ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej nie określają szczegółowo procedury, po przeprowadzeniu której organizator wydaje akt odwołujący dyrektora instytucji kultury. Art. 15 ust. 1 ustawy wskazuje jedynie wymóg zasięgnięcia opinii związków zawodowych działających w instytucji kultury kierowanej przez odwoływanego jej dyrektora oraz stowarzyszeń zawodowych i twórczych właściwych ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez instytucję. Jak zaznaczył sąd nie oznacza to jednak, że brak sformalizowania reguł postępowania wiążącego się z odwołaniem ze stanowiska powinien być odczytywany jako równoznaczny z możliwością dokonania tej czynności w sposób dowolny.
Zdaniem sądu podstawowe znaczenie, ma tu prawidłowe wykazanie przez organizatora zaistnienia podstawy odwołania, tj. przesłanek, o których mowa w art. 15 ust. 6 Ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Organizator powinien, po pierwsze, wyjaśnić, które z nich w konkretnych okolicznościach podlegały zastosowaniu i – po drugie – swoje działanie właściwie udokumentować celem umożliwienia jego ewentualnej weryfikacji przez sąd administracyjny, gdyby odwołany dyrektor instytucji kultury podjął decyzję o zaskarżeniu wydanego aktu celem zbadania jego legalności przez sąd administracyjny.
Jak stwierdził sąd, o legalności odwołania nie przesądza wyłącznie jego wydanie z powołaniem się na wymogi określone w art. 15 ust. 6 Ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Przyczyny, które stały za odwołaniem dyrektora ze stanowiska powinny mieć charakter rzeczywisty. Jak ustalił sąd, w tym przypadku w piśmie stanowiącym akt odwołania dyrektora minister zawarł opis szeregu kwestii, które mogą być traktowane jako potwierdzające zaistnienie przesłanek określonych w ww. przepisie. Jednak według sądu materiały, na których bazował minister wydając akt odwołania dyrektora, nie zawierały jakichkolwiek materiałów potwierdzających, że w związku z zajmowanych stanowiskiem dyrektor dopuścił się naruszenia prawa, a podejmowane przez niego działania w sferze organizacyjnej pozostawały w sprzeczności ze statutem.
Z tego powodu akt odwołania dyrektora Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał za wadliwy i niemożliwy do oceny jego prawidłowości. Na to orzeczenie Minister złożył skargę kasacyjną, którą Naczelny Sąd Administracyjny 8 marca 2023 r. odrzucił.
One thought on “Odwołanie dyrektora instytucji kultury – naruszenie prawa trzeba udowodnić i udokumentować”