Samorządowcy z województwa warmińsko-mazurskiego wymyślili nowy sposób usuwania ze stanowisk dyrektorów instytucji kultury – „na zmianę statutu”. Sąd uznał takie działanie za bezprawne.
W grudniu 2019 r. zapadło kolejne – jeszcze nieprawomocne – orzeczenie dotyczące usunięcia ze stanowiska dyrektora instytucji kultury powołanego na czas nieokreślony przed 1 stycznia 2012 r. tj. przed wejściem w życie nowelizacji ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej wprowadzające tzw. kontrakty dyrektorskie.
Przypomnę, że mniej więcej od roku niektórzy organizatorzy, powołując się na wyrok NSA, który zupełnie zmienił interpretację przepisów wprowadzających nowelizację, czyli Ustawy z dnia 31 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej oraz niektórych innych ustaw, zaczęli pozbawiać stanowisk dyrektorów powołanych na czas nieokreślony na podstawie starych przepisów, obowiązujących do końca 2011 r. Niektóre z tych praktyk zostały uznane przez sądy (póki co nieprawomocnie) za niezgodne z prawem.
Nie spełnia wymogów statutu
W jednej z gmin województwa warmińsko-mazurskiego wójt odwołał dyrektorkę Gminnego Ośrodka Kultury. Dyrektorka miała powołanie na czas nieokreślony i kierowała GOK-iem od 2006 r. Gminni prawnicy wymyślili jednak nieco bardziej wyrafinowany sposób pozbycia się jej ze stanowiska, niż w innych opisywanych przeze mnie przypadkach.
Pomysł polegał na nowelizacji statutu instytucji i dostosowaniu go do obecnie obowiązujących przepisów. W uzasadnieniu zarządzenia wójta o odwołaniu można przeczytać, że powodem odwołania dyrektorki było wejście w życie z dniem 1 września 2019 r. uchwały rady gminy w sprawie zmiany nazwy gminnej instytucji kultury pn. Gminny Ośrodek Kultury na Centrum Kultury, Sportu, Turystyki i Rekreacji i nadanie jej nowego statutu. Nowy statut wprowadził obowiązek powoływania dyrektora w drodze konkursu na czas określony 5 lat. Tymczasem dotychczasowa dyrektorka GOK, została powołana na czas nieokreślony i bez konkursu. Wójt uznał więc, że w tej sytuacji nie spełnia ona wymogów statutu.
Powołana w sposób dorozumiany na czas określony
Odwołana dyrektorka zaskarżyła decyzję wójta do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie. W skardze zarzuciła wójtowi m. in., że niewłaściwie zastosował przepisy art. 15 ust. 1 i ust. 6 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, który określa przesłanki odwołania dyrektora (tj. na własną prośbę, z powodu choroby trwale uniemożliwiającej wykonywanie obowiązków, z powodu naruszenia przepisów prawa w związku z zajmowanym stanowiskiem, w przypadku odstąpienia od realizacji umowy dot. warunków organizacyjnych i finansowych działalności instytucji kultury oraz programu jej działania).
Sąd uznał argumenty odwołanej dyrektorki. Sąd zwrócił uwagę, że już po zmianie przepisów, tj. po 1 stycznia 2012 r. wykonywała faktycznie obowiązki dyrektora GOK. Według sądu pozwala to na wniosek, że doszło do powołania skarżącej w sposób konkludentny (dorozumiany) na stanowisko dyrektora tej instytucji kultury na czas określony. Jak zaznaczył sąd, nie ma przepisu przewidującego konieczności dokonania aktu powołania na stanowisko w formie pisemnej pod rygorem nieważności tej czynności lub jej bezskuteczności. Tym samym doszło do nawiązania kolejnego stosunku prawnego między dyrektorką a organizatorem instytucji kultury, w miejsce stosunku, który zakończył się z mocy prawa. Należy zatem przyjąć, że przez dopuszczenie do wykonywania obowiązków dyrektora GOK, odwołana dyrektorka została powołana przez organizatora, w sposób dorozumiany, na stanowisko dyrektora tej instytucji kultury na czas określony odpowiadający minimalnemu okresowi powołania przewidzianemu ustawą.
Zamknięty katalog przesłanek
W związku z tym w stosunku do dyrektorki miał zastosowanie art. 15 ust. 6 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej określający przesłanki odwołania dyrektora instytucji kultury powołanego na czas określony przed upływem tego okresu. W uzasadnieniu wyroku sąd zwrócił uwagę, że jest to katalog zamknięty, w którym sprecyzowano ściśle przesłanki, których wystąpienie może stanowić podstawę odwołania dyrektora instytucji kultury. Z treści zaskarżonego zarządzenia wynika, że odwołując dyrektorkę wójt nie powołał żadnej z przesłanek zawartych w ww. przepisie. Jak stwierdził sąd, okoliczność zmiany przepisów prawa regulujących kwestię powoływania dyrektorów instytucji kultury nie mieści się w art. 15 ust. 6 ustawy. Z uwagi na to stwierdził, że zaskarżone zarządzenie zostało podjęte z istotnym naruszeniem przepisów ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.
Orzeczenie jest nieprawomocne.