NIK o gospodarce finansowej stołecznych instytucji kultury

– Miasto udzielało dotacji instytucjom kultury zgodnie z prawem, jednak nie zawsze w sposób przejrzysty, natomiast instytucje kultury nie zawsze zgodnie z prawem wydatkowały i rozliczały otrzymane środki – takie są wyniki kontroli przeprowadzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli w dziesięciu warszawskich instytucjach kultury.

NIK skontrolowała Urząd m.st. Warszawy i 10 instytucji kultury, dla których Miasto Stołeczne było organizatorem lub współorganizatorem, tj. Centrum Nauki Kopernik, Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie, Stołeczną Estradę, Teatr Muzyczny „Roma”, Teatr Rampa na Targówku, Teatr Rozmaitości, Teatr „Lalka”, Staromiejski Dom Kultury, Dom Kultury „Świt” w Dzielnicy Targówek, Bibliotekę Publiczną w Dzielnicy Ochota. Kontrola objęła lata 2018-2020 (I półrocze).

Według ustaleń NIK we wszystkich 10 skontrolowanych instytucjach kultury stwierdzono nieprawidłowości o różnym charakterze i skali. Najistotniejsze dotyczyły:

• okresowego przekraczania wysokości kosztów planowanych do poniesienia w danym roku zgodnie z planem finansowym (sześć jednostek);
• przyznawania przez dyrektorów swoim zastępcom i głównym księgowym dodatków do wynagrodzeń, premii i/lub nagród uznaniowych bądź określania wysokości nagród rocznych z naruszeniem przepisów prawa (pięć  jednostek).

W pierwszym przypadku, instytucje kultury  w sprawozdaniach z wykonania planów finansowych przekazywanych organizatorowi nie wykazywały przekroczenia zaplanowanych kosztów. Działo się tak bo zmieniano plany finansowe w ostatnim dniu danego roku lub po jego upływie, dostosowując wysokość zaplanowanych kosztów do ich wykonania.

Jedna  z kontrolowanych instytucji –  Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Ochota – w latach 2018-2019 funkcjonowała bez planu finansowego. Druga ze wskazanych nieprawidłowości dotyczy przyznawania dodatków do wynagrodzeń, premii i nagród dla zastępców dyrektorów i głównych księgowych, z naruszeniem przepisów ustawy kominowej (chociaż w żadnej ze skontrolowanych placówek wysokość wynagrodzeń tych osób nie przekroczyła ustawowego limitu). Na przykład w Staromiejskim Domu Kultury stwierdzono jeden przypadek naruszenia postanowień regulaminu wynagradzania, poprzez przyznanie i wypłacenie pracownikowi dodatku funkcyjnego w wysokości o 2721,69 zł wyższej, niż maksymalna określona w regulaminie wynagradzania dla jego stanowiska pracy.

Ponadto w jednej instytucji kultury wysokość nagród rocznych przyznanych osobom zatrudnionym na stanowisku zastępcy dyrektora przekroczyła limit określony w tej ustawie. Łączna kwota przyznanych i wypłaconych dodatków do wynagrodzeń, nagród i premii z naruszeniem prawa w pięciu jednostkach wyniosła 378 tys. zł.

NIK wykryła też nieprawidłowości występujące w mniejszej skali. W trzech instytucjach nieprawidłowości dotyczyły podnajmu pomieszczeń lub części powierzchni nieruchomości, tj.:

• nieodpłatnego udostępnienia części powierzchni wynajmowanego lokalu innemu podmiotowi do prowadzenia działalności gospodarczej (jedna jednostka);
• niewaloryzowania ustalonych w umowach stawek czynszu za podnajem pomieszczeń lub powierzchni na okresy dłuższe niż rok (jedna jednostka);
• nieuzyskania wymaganej zgody od podmiotu wynajmującego na udostępnienie części powierzchni innym podmiotom (dwie jednostki).

W kolejnych trzech instytucjach nieprawidłowości dotyczyły prowadzenia ewidencji księgowej i polegały na:

• nieujmowaniu w ewidencji księgowej naliczonych opłat za przetrzymywanie zbiorów bibliotecznych (jedna jednostka);
• nieutworzeniu wymaganych rezerw na zobowiązania (jedna jednostka);
• niesporządzaniu miesięcznych zestawień obrotów i sald księgi głównej (jedna jednostka).

W dwóch jednostkach nieprawidłowo były realizowane umowy o przyznanie dotacji celowych, tj.:

• nie prowadzono ewidencji księgowej zadania w sposób umożliwiający identyfikację poszczególnych operacji księgowych oraz nie wywiązywano się z obowiązków przekazywania miesięcznych sprawozdań z dokonywanych zakupów w ramach realizacji umowy (jedna jednostka);
• zwrot niewykorzystanej dotacji nastąpił z trzydniowym opóźnieniem (jedna jednostka).

Pozostałe nieprawidłowości dotyczyły:

• sprzedaży środka trwałego bez przetargu (jedna jednostka);
• nieuzasadnionej zwłoki w podjęciu egzekucji należności na kwotę 60,4 tys. zł (jedna jednostka);
• różnego rodzaju nieprawidłowości odnoszących się do organizacji zamówień publicznych, przeprowadzania postępowań w sprawie ich udzielenia lub realizacji zawartych umów (pięć jednostek).

W efekcie NIK skierowała do właściwych organów jedno zawiadomienie o podejrzeniu przestępstwa i 8 zawiadomień o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych.

NIK nie stwierdziła nieprawidłowości w działaniach Urzędu m.st. Warszawy w zakresie trybu przekazywania  udzielonych dotacji celowych i kontroli przedstawianych przez instytucje kultury rozliczeń z ich wykorzystania. W przypadku rozliczania dotacji przedmiotowych Miasto przyjęło zasadę, zgodnie z którą dotacje uznaje się za wykorzystane w całości, gdy kwota poniesionych kosztów jest wyższa niż otrzymana dotacja.

W  ocenie NIK odniesienie się w tej zasadzie do kosztów, a nie do wydatków sfinansowanych ze środków dotacji nie zapewnia prawidłowego rozliczenia wykorzystania  dotacji zgodnie z przepisami ustawy o finansach publicznych i  zwrotu dotacji niewykorzystanych do końca roku. Wynika to m.in. z faktu, że w skład kosztów wchodzą różnego rodzaju składniki, niewiążące się z wydatkowaniem środków dotacji podmiotowej. Dotyczy to m.in. kosztów z tytułu amortyzacji środków trwałych bądź kosztów zadań i programów, których realizację instytucje kultury sfinansowały ze środków otrzymanych dotacji celowych oraz kosztów sfinansowanych ze środków własnych.

Kontrolerzy NIK zwrócili jednak uwagę, że urząd nie wprowadził wewnętrznych regulacji określających zasady ustalania wysokości wynagrodzeń dla dyrektorów miejskich instytucji kultury. Nie sporządzano też dokumentacji pozwalającej na ustalenie, jakimi kryteriami kierowano się w poszczególnych przypadkach przy określaniu wysokości tych wynagrodzeń. W ocenie NIK, brak uregulowań wewnętrznych w tym zakresie powoduje nieprzejrzystość działań władz miejskich. Nieprzejrzyste również były zasady przyznawania nagród rocznych, których wysokość wahała się (w 2018 r.) od 10 do 23 tys. zł.

Pełna informacja o wynikach kontroli gospodarki finansowej instytucji kultury – kliknij

„Samorządowa instytucja kultury. Instrukcja obsługi”