Dyrektor instytucji kultury nie wpuścił audytora powołanego przez organizatora i nie dopuścił do kontroli. Czy miał do tego prawo? Czy organizator może zlecić „kontrolę zewnętrzną” w instytucji kultury?
W jednej z gmin województwa małopolskiego burmistrz postanowił odwołać dyrektora Miejskiej Biblioteki Publicznej. Wśród przesłanek do odwołania wskazał naruszenie przez dyrektora przepisów prawa w związku z zajmowanym stanowiskiem oraz odstąpienie od realizacji umowy dotyczącej warunków organizacyjno-finansowych działalności biblioteki oraz programu jej działania.
Burmistrz na wniosek Komisji Rewizyjnej Rady Miejskiej, zlecił wybranemu audytorowi przeprowadzenie audytu zewnętrznego Miejskiej Biblioteki Publicznej oraz kontroli prawidłowości wykorzystania dotacji podmiotowej udzielonej z budżetu gminy. Tymczasem działania kontrolne, które organizator zapowiedział na piśmie, dyrektor uniemożliwił, a w pismach skierowanych do organizatora odmówił dopuszczenia do ich wykonania. Jako powód odmowy podał m. in. stronniczość audytora i kontrolera, brak uprawnienia po stronie organizatora do kontroli merytorycznej biblioteki oraz braku podania podstawy prawnej do kontroli i audytowania gminnej instytucji kultury a także brak zawiadomienia o ich rozpoczęciu.
W ocenie burmistrza żaden z podanych przez dyrektora powodów nie usprawiedliwiał odmowy dopuszczenia organizatora do wykonania czynności nadzorczych i kontrolnych w bibliotece, a „wielokrotność i stanowczość działań obstrukcyjnych” podejmowanych przez dyrektora wykluczała ich incydentalny i merytoryczny charakter. Jak stwierdził burmistrz deklarowana otwartość dyrektora na przeprowadzenie czynności nadzorczych przez organizatora była „pozorna, prześmiewcza i warunkowa”, czego dowiodły bezskutecznie podejmowane przez organizatora próby rozpoczęcia zamierzonych czynności nadzorczych bibliotece.
Burmistrz uznał w związku z tym, że niedopuszczenie do kontroli jest naruszeniem w związku z zajmowanym stanowiskiem a także umowy w sprawie warunków organizacyjno-finansowych działalności biblioteki oraz programu jej działania zawartej i daje postawę do odwołania dyrektora.
Tymczasem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, do którego odwołany dyrektor zaskarżył zarządzenie burmistrza w sprawie odwołania uznał, że niewpuszczenie kontrolerów do biblioteki i niedopuszczenie do kontroli nie stanowiło naruszenia prawa.
Jak ustalił sąd burmistrz wydał dwa zarządzenia w sprawie kontroli w bibliotece. Pierwsze zarządzenie dotyczyło przeprowadzenie „audytu zewnętrznego”, drugie natomiast kontroli prawidłowości wykorzystania dotacji podmiotowej. Jak stwierdził sąd w odniesieniu do pierwszego zarządzenia, na podstawie przepisów ustawy o finansach publicznych nie można przeprowadzić audytu zewnętrznego, którego zresztą nie przewidują żadne przepisy w odniesieniu do gminy. Możliwe jest przeprowadzanie jedynie audytów wewnętrznych przez audytora, który musi być pracownikiem zatrudnionym przez gminę. Dyrektor biblioteki nie miał więc obowiązku wpuszczania i umożliwiania wglądu do dokumentów audytorce przysłanej przez urząd gminy. Według sądu nie naruszył więc przepisów prawa.
W ocenie sądu nie można także stwierdzić, że doszło do naruszenia przepisów statutu biblioteki, który przewiduje, że nadzór nad organizacją i funkcjonowaniem biblioteki sprawuje burmistrz. Według sądu ten nadzór musi być skorelowany z obowiązującymi przepisami prawa. Kontrola finansowa musi być przeprowadzana przez wyspecjalizowanego audytora, który w tym przypadku musi być audytorem wewnętrznym. Stąd w odniesieniu do pierwszych dwóch prób przeprowadzenia audytu, dyrektor działał zgodnie z prawem.
Sąd potwierdził też legalność działania dyrektora w sprawie trzeciej próby przeprowadzenia kontroli w bibliotece na podstawie drugiego zarządzenia burmistrza. Według sądu przywołane w zarządzeniu przepisy ustawy o finansach publicznych odnoszą się do kwestii ogólnych, do tzw. kontroli zarządczej, która polega na organizowaniu systemu zarządzania. Na tej podstawie sąd uznał, że nie jest dopuszczalne podejmowanie kontroli finansowej jednostki, którą należy przeprowadzić na podstawie przepisów dotyczących audytu wewnętrznego.
Sąd odniósł się również do zarzutu odstąpienia przez dyrektora od realizacji umowy dotyczącej warunków organizacyjno-finansowych działalności biblioteki oraz programu jej działania. Jeden z zapisów umowy przewidywał, że dyrektor będzie przekazywał organizatorowi wszelkie informacje dotyczące działalności instytucji na wniosek organizatora i zgodnie z przepisami prawa. Sąd stwierdził jednak, że aby można było mówić o naruszeniu tej klauzuli, organizator musiałby wystąpić z wnioskiem do instytucji o przekazanie konkretnych informacji. Jak ustalił sąd takiego wniosku w tym przypadku nie było i w związku z tym nie sposób przyjąć, że doszło do naruszenia wskazanego warunku umowy. Co więcej każdy taki wniosek musi być zgodny z przepisem prawa. Nie sposób uznać za taki wniosek zarządzenia przeprowadzenia audytu zewnętrznego, czy kontroli.
Orzeczenie nieprawomocne