Samorząd jednej z gmin w Województwie Pomorskim chciał obejść procedury dotyczące łączenia instytucji kultury. Sprawa trafiła do sądu administracyjnego. Właśnie zapadł wyrok w sprawie skargi kasacyjnej złożonej przez gminę.
Samorząd nie może obchodzić przepisów dotyczących połączenia instytucji kultury poprzez likwidację ośrodka kultury i przekazanie majątku i pracowników bibliotece. W takim przypadku należy stosować przepisy ustawy o bibliotekach, które m. in. wymagają zasięgnięcia opinii właściwej biblioteki wojewódzkiej i Krajowego Rady Bibliotecznej oraz uzyskania zgody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wymagają również wcześniejszego ogłoszenia zamiaru połączenia instytucji. Takie wnioski płyną m. in. z orzeczenia NSA w sprawie skargi kasacyjnej Gminy Kępice.
We wrześniu 2013 r. Rada Gminy Kępice podjęła uchwałę w sprawie likwidacji Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury w Kępicach. Rada postanowiła zlikwidować ośrodek kultury z dniem 31 grudnia 2013 r. W uchwale zdecydowano również o przejęciu dokumentacji zlikwidowanej instytucji przez burmistrza Kępic, przekazaniu mienia zlikwidowanej instytucji do dyspozycji gminy a także przejęciu zadań zlikwidowanego ośrodka przez Bibliotekę Publiczną Miasta i Gminy. W uchwale zapisano również, że pracownicy zatrudnieni w Miejsko-Gminnym Ośrodku Kultury od 1 stycznia 2014 r. staną się pracownikami Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy.
Zanim Rada Kępic podjęła uchwałę w sprawie likwidacji ośrodka, w czerwcu 2013 r., podjęła tzw. uchwałę intencyjną – w sprawie zamiaru likwidacji instytucji. Uzasadnieniem likwidacji było m. in. przejęcie budynku, w którym znajduje się ośrodek przez bibliotekę, która otrzymała dofinansowanie na jego remont. W związku z tym kępiccy radni uznali, że wskazane jest, by zadaniami z zakresu kultury zajmowała się tylko jedna instytucja tj. biblioteka, która przejmie zadania i obowiązki ośrodka. Według samorządowców biblioteka miała dysponować lepszymi zasobami materialnymi i organizacyjnymi, wykorzystując dotychczasowe doświadczenie, co powinno uatrakcyjnić i zintensyfikować pracę. Komasacja sił i środków miała wpłynąć na bardziej efektywne działanie oraz wyższy poziom usług, zajęć pozaszkolnych i imprez kulturalnych w gminie. Jedną z przesłanek likwidacji ośrodka i przekazania jego zadań bibliotece miała być też racjonalizacja wydatków, w tym zmniejszenie kosztów administracyjnych.
Wojewoda Pomorski uchwałę Rady Gminy w Kępicach zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku. Według organu nadzoru uznał, że przedmiotem uchwały było faktycznie połączenie ośrodka i biblioteki, a nie likwidacja ośrodka. Jak zauważył Wojewoda z ustawy o bibliotekach wynika co prawda, że mogą być one łączone z innymi instytucjami kultury ale połączenie takie wymaga zasięgnięcia opinii Krajowej Rady Bibliotecznej i właściwej wojewódzkiej biblioteki publicznej oraz wydania zgody przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. W tej sprawie taki tryb nie został zachowany.
Gmina broniła w sądzie swojej decyzji twierdząc, że przepisy ustawy o bibliotekach nie mają w tym przypadku zastosowania, ponieważ wolą Rady była likwidacja ośrodka kultury, a nie połączenie go z biblioteką.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku nie uznał tego argumentu i przyznał rację Wojewodzie. Zdaniem sądu Wojewoda miał rację wskazując, że w rzeczywistości Gminie nie chodziło o zlikwidowanie ośrodka kultury, ale o połączenie go biblioteką. Dowodem na to była nie tylko treść podjętych uchwał, ale również protokół z sesji Rady Gminy Kępice. Jak zwrócił uwagę sąd, podczas sesji, na której podjęto zaskarżoną uchwałę, wyraźnie zaznaczono, że „dom kultury” nie będzie zlikwidowany, ale będzie działał pod inną nazwą. Zdaniem sądu w przypadku rzeczywistej likwidacji nie planowano by wskazanej w uzasadnieniu uchwały „komasacji sił i środków” obu instytucji kulturalnych. Sąd stwierdzi, że w Kępicach de facto doszło do obejścia restrykcyjnych przepisów ustawy o bibliotekach.
Jak stwierdził sąd zaskarżona uchwała była podejmowana w związku z zamiarem efektywnego połączenia Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury z Biblioteką Publiczną Miasta i Gminy, a nie rzeczywistą likwidacją ośrodka. Przyjęcie takiego rozwiązania, jakie w praktyce zastosowano w Kępicach, wymagało podjęcia adekwatnej uchwały, tj. uchwały o połączeniu instytucji i uzyskania w tej sprawie stosowanych opinii oraz zgody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Zdaniem sądu okoliczność, że Ośrodek i Biblioteka mieściły się w tym samym budynku i z praktycznego punktu widzenia łatwiej było prowadzić w tym miejscu tylko jedną, a nie dwie odrębne instytucje kulturalne, nie zamienia faktu, że w razie konieczności ich połączenia, konieczne było zastosowanie adekwatnych przepisów regulujących zasady i dopuszczalność łączenia instytucji kultury.
Wyrok w tej sprawie zapadł we wrześniu 2014 r. Gmina złożyła jednak skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Rozstrzygnięcie zapadło w ostatnich dniach września 2016 r. NSA oddalił skargę gminy uznając tym samym argumenty Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.